Overheden trachten meer en meer de burger te betrekken bij het creëren van maatschappelijke meerwaarde. Dit heet dan citizen engagement, of burgerparticipatie in het Nederlands.

Burgers zijn vaak creatiever en flexibeler dan overheden. Bovendien voelen ze vaak beter en sneller bepaalde behoeften aan. Het lijkt dan ook niet onlogisch om ook aan hen de nodige ondersteuning te bieden, opdat ze zelf applicaties en apps kunnen ontwikkelen.

In combinatie met technologische evoluties ontstaan er voorheen ongekende mogelijkheden. In dit artikel bespreken we welke evolutie bijdragen of kunnen bijdragen aan ontwikkeling van klassieke applicaties en – vooral – mobiele apps door burgers.

Dit artikel is gebaseerd op een deel van het nog te publiceren rapport Citizen Engagement. Een eerder artikel dat ingaat hoe apps burgerparticipatie mogelijk maken werd recentelijk gepubliceerd.

Wat voorafging

In de klassieke aanpak schrijven burgers zelf hun code om tot een klassieke applicatie of mobiele app te komen. Voor de meesten was een dergelijke aanpak al te hoogdrempelig. Indien burgers toch beslisten om samen aan een project te werken, kon gebruik gemaakt worden van een lokale ontwikkelomgeving (Eclipse , Microsoft Visual Studio ,…) en een source code repository. Dit laatste is een archief voor broncode en wordt vaak gebruikt bij open source projecten. Naast het bijhouden van broncode bieden deze systemen doorgaans ook collaboratiemogelijkheden (forum, mailing lists, wiki, …) alsook ondersteuning bij het ontwikkelproces (bugtracking, code review, binary release, …). Enkele voorbeelden zijn GitHub , Google Code en SourceForge.

Evoluties

Dankzij drie evoluties; open data, open api en aPaaS, kunnen burgers vandaag sneller en makkelijker een concrete app (of applicatie) creëren.

• Open Data. Er is een toenemende beschikbaarheid van open data  wat een term is om vrij beschikbare informatie aan te duiden (zie ook een eerdere blog en research note). Diverse overheden bieden zo reeds heel wat – niet-confidentiële – data publiekelijk aan. Op die manier krijgen burgers en bedrijven toegang tot een massa gegevens. Een voorbeeld is data.gov.uk, waar de Britse overheid een zeer uitgebreide set van gegevens aanbiedt. Dit gaat van cijfers over zwaarlijvigheid tot grondprijzen en overheidsuitgaven, en wordt gepubliceerd onder de Open Government License, wat wil zeggen dat de gegevens ook commercieel gebruikt mogen worden. Deze data kan aangeboden worden in diverse formaten waaronder CSV, XLS, HTML, PDF, XML en RDF. Ook andere overheden bieden op een gelijkaardige manier open data aan of werken er aan: data.gov.be, data.overheid.nl, …
• Open API is een term die gebruikt wordt om een set van technologieën aan te duiden die websites en andere diensten toelaten met elkaar te interageren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van REST, SOAP, AJAX en andere technologieën. Dit laat onder meer toe dat open data geconsulteerd en geïnterpreteerd kunnen worden door computersystemen. Via open APIs kunnen applicaties en apps niet alleen toegang krijgen tot allerlei gegevens, maar kan er ook geïntegreerd worden met diensten voor onder meer authenticatie, sociale netwerken, …. Er bestaan reeds verschillende overheidsinitiatieven hierrond (vb. 1, 2, 3, 4, 5). De overheid kan zo generieke diensten aanbieden, zoals een authenticatiedienst (b.v. een identity provider) die door burgers en bedrijven hergebruikt zou kunnen worden.
• Application Platform as a Service (aPaaS, zie ook deze blog en research note) laat de gebruiker toe een applicatie, app of dienst te creëren en uit te rollen in de Cloud, gebruikmakend van de in die PaaS-dienst aangeboden tools en libraries. De aanbieder van de aPaaS zorgt voor de nodige ondersteuning op vlak van netwerk, servers, opslag en andere diensten die typisch nodig zijn om een applicatie of dienst te bouwen. De programmeur kan zich hierdoor focussen op het functionele aspect van het software bouwen. Dit alles verlaagt sterkt de drempel voor burgers. Een belangrijk aspect van enkele nieuwere aPaaS-platformen is dat de gebruiker zelfs niet meer (of in mindere mate) hoeft te programmeren (code-based) maar dat er een sterke focus is op drag-and-drop. Voorbeelden zijn TrackVia, Mendix, Zoho Creator, Outsystems en Salesforce. Met behulp van connectors en add-ons die in het aPaaS platform ter beschikking gesteld worden, kan snel geïntegreerd worden met externe cloud-diensten zoals b.v. Google Maps, Google Analytics en Twitter. De gegenereerde applicaties kunnen soms ook on-premise gedeployed worden, maar dit is zeker niet altijd het geval.

Initiatieven van overheden

Overheden kunnen naast het aanbieden van open data en open API’s en het promoten van aPaaS omgevingen bijkomende initiatieven nemen om de creatie van apps door burgers te stimuleren. Typisch spreken we dan over het organiseren van wedstrijden en het aanbieden van catalogi.

• Wedstrijden. Overheden – op diverse niveaus – organiseren wedstrijden waarbij apps ontwikkeld moeten worden gebruikmakend van open data die door die overheid aangeboden wordt. Voorbeelden zijn Apps for Antwerp, Apps for Ghent, Apps for Noord-Holland en Apps for Europe. (De structuur van de namen van deze wedstrijden is duidelijk.) De deelnemers kunnen zowel burgers als bedrijven zijn.
• Catalogus. Een aantal overheden biedt catalogi aan met daarop de door burgers (en eventueel bedrijven) ontwikkelde apps die gebruik maken van de door die overheid aangeboden open data. Op het Britse data.gov.uk worden zo op het moment van schrijven meer dan 350 apps en applicaties aangeboden. Ook Apps for Europe heeft een catalogus.

Zowel burgers als organisaties worden zo gestimuleerd om niet alleen apps te ontwikkelen, maar vaak ook om zelf data publiekelijk ter beschikking te stellen.

Voorbeelden

Op de wedstrijdsites en catalogi kunnen reeds heel wat voorbeelden van apps door burgers gevonden worden, waaronder bijvoorbeeld:

• PopBike werd ontwikkeld door drie burgers en was de winnaar van Apps for Ghent. De app wil de fietser informeren over slechte wegen, luchtkwaliteit en verkeersdrukte m.b.v. open data. Daarnaast maakt het gebruik van een device dat aan de fiets bevestigd wordt voor onder meer diefstalpreventie en delen van fietsen.
• iKringLoop bevindt zich in de Apps for Europe catalogus en is een initiatief van drie Nederlanders. In drie stappen kunnen gebruikers overtollige spullen en huisraad aanmelden, deze delen met geïnteresseerden en thuis laten ophalen. Zodra een gebruiker iets plaatst op de app, krijgen kringloopwinkels in de buurt een melding. Zo kunnen zij nog sneller spullen ophalen bij u thuis.
• BikeCityGuide was een winnaar van Apps for Europe. Het is een navigatie app die toelaat automatisch een fietsvriendelijke route te berekenen van punt A naar punt B. Routes langs bezienswaardigheden e.d. zijn eveneens mogelijk, waarbij de app de nodige uitleg verschaft tijdens de route.

Uitdagingen

Bovenstaande klinkt natuurlijk allemaal wel mooi, maar toch zijn er een aantal uitdagingen aan verbonden.

• Er is natuurlijk wel het gevaar dat applicaties die door burgers ontwikkeld werden niet steeds een even hoge kwaliteit bezitten. Ook het feit dat er geen enkele commitment is vanuit de burger om de app te onderhouden is een risico. Dit is in het bijzonder het geval bij apps die in wedstrijdverband opgeleverd werden. De app moet ontwikkeld worden tegen een bepaalde deadline, die winnaar incasseert het prijzengeld en nadien verdwijnt de incentive om de app up-to-date te houden, uit te breiden, om meerdere en nieuwere platformen te ondersteunen, … Bovendien zijn citizen developers niet steeds even goed op de hoogte van de juridische implicaties. Wanneer er ontwikkeld wordt om aan concrete noden te voldoen, eerder dan het winnen van een wedstrijd, is er al meer kans dat een klein team van gemotiveerde burgers over een langere termijn zal instaan voor het onderhoud.
• Fouten en onnauwkeurigheden in open data.  De door overheden aangeboden data kan verouderd, onvolledig of zelfs foutief zijn. Bovendien kan ze zeer heterogeen zijn. De formattering kan verschillen, de informatie in kolommen met dezelfde namen uit verschillende bronnen (databases) kan verschillende inhoud bevatten en omgekeerd kunnen kolommen met verschillende namen hetzelfde type informatie bevatten. Bovendien zijn de update frequenties vaak verschillend. Door verkeerde combinatie van open data uit verschillende bronnen kan men tot foute conclusies komen.

Enkele pistes om de bovenstaande uitdagingen op te gaan zijn:

• Idealiter wordt de code open source gemaakt zodat anderen kunnen meewerken aan het project. Zo vergroot de overlevingskans van het project over een lange termijn.
• Om de onnauwkeurigheid en onvolledigheid in open data te reduceren, kan een feedback loop aangeboden worden, waarlangs de burger de mogelijkheid krijgt om fouten en tekortkomingen te melden. Dit vormt een nieuwe vorm van burgerparticipatie.
• Er zijn tools beschikbaar om data op te kuisen en te transformeren. OpenRefine  is een voorbeeld hiervan.
• Een duidelijke beschrijving van de verschillende velden is noodzakelijk bij open data om het risico tot verkeerd gebruik te reduceren, al is het een illusie te denken dat iedereen hier rekening mee zal houden. Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen HICP  (Geharmoniseerde consumptieprijsindex) en CPI  (Consumptieprijzen) en waarom wordt best de eerste gebruikt om vergelijkingen te maken met andere Europese landen of regio’s?
• In het algemeen zou advies en/of een review procedure door een overheid of gespecialiseerd bedrijf reeds een aantal van de bovenstaande problemen kunnen coveren, al mag de procedure niet te zwaar worden. Bureaucratie is immers dodelijk voor spontane initiatieven.

Conclusie

Technologische evoluties openen dus nieuwe mogelijkheden voor overheden om in het kader van om burgerparticipatie de ontwikkeling van conventionele applicaties en – vooral – mobiele apps te stimuleren.

Dankzij nieuwe evoluties wordt dergelijke ontwikkeling voor meer burgers toegankelijk. Ze kunnen makkelijker dan voorheen een oplossing ontwikkelen voor kwesties die hen frustraties opleveren. Overheden nemen reeds initiatieven om dit te stimuleren. We hebben bijvoorbeeld gezien dat er diverse sets van open data aangeboden worden, gaande van stedelijk tot Europees niveau.

Toch zijn er een aantal uitdagingen. 1) er worden geen garanties geleverd bij apps die door burgers ontwikkeld werden en 2) de open data is niet steeds even accuraat.